نکتههای کاربردی برای نوشتن مطالب حوزه علمی در رسانهها
در نگارش مطالب علمی، همچون زندگی، تهیه فهرست مناسبی درباره بایدها و نبایدهای آنچه که باید انجام داد، از بروز اشتباهات شرمآور جلوگیری میکند. در این نوشتار به نکاتی اشاره میکنیم که میتواند از برخی از این اشتباهات جلوگیری کند.
۱- آیا در نوشتن مطلب علمی اغراق میکنید؟
جذابترین بخش علم این است که میتواند تبعات مهمی برای آینده داشته باشد. بهراحتی میتوان از این تبعات برای جلب توجه مخاطبان استفاده کرد. نویسندگان مطبوعات و کسانی که آثار علمی خود را ارائه میدهند (حتی اگر دانشمندان محترمی هم باشند) اغلب ممکن است برای تبلیغات درباره مطالب خود اغراق کنند و به همین دلیل است که وقتی شما یک مطلب علمی مینویسید باید در این زمینه شک کنید. فقط چند مقاله علمی معدود که هر ساله منتشر میشوند میتوانند به پیشرفتهای بزرگی منجر شوند یا پیامدهای گستردهای داشته باشند. آیا اطمینان دارید که آنچه که مینویسید جزو چنین مطالب علمی معدودی است که میتواند تبعات گستردهای داشته باشد؟
۲- آیا با یک کارشناس مستقل چک کردید؟
فقط وقتی میتوانید درباره مورد تایید بودن یافتههای یک مقاله تحقیقاتی نظر بدهید که خودتان کارشناس باشید. بررسی دقیق تضمین نمیکند که تحقیق مورد نظر بدون اشکال است.
با یکی از افراد آگاه در همان زمینه علمی تماس بگیرید و از او بخواهید مقاله تحقیقاتی را بخواند. از او سوال بپرسید و او را تحت فشار قرار دهید تا محدودیتهای تحقیق را مشخص کنند. ممکن است ادعاهای مطرحشده در مقاله علمی بیپایه و اساس باشد)
۳- نوشته خود را اصلاح کردهاید؟
یک مَثل قدیمی میگوید: نویسندگی بیشتر بازنویسی است. نسخه پیشنویس معمولا سنگین است. نوشته شما وقتی آماده میشود که چند بار ویرایش شده باشد. بعد از اولین بار تهیه پیشنویس اگر توانستید، بخوابید و وقتی که بیدار شدید دوباره متن خود را بخوانید. ممکن است نکات زیادی باشد که نیاز به اصلاح دارد. این چیزی نیست که از آن شرمنده باشید. از این فرصت استفاده کنید تا مطمئن شوید که متن روانی را تهیه کردهاید که برای خواندن آن نیاز به تلاش زیادی نیست. متن شما باید از یک نوع پیوستگی منطقی برخوردار باشد. از کلمات زاید و اشاره به جزییات غیرضروری پرهیز کنید.
۴-آیا استعارهها را ترکیب میکنید یا در استفاده از آن زیادهروی میکنید؟
از یک نویسنده خوب بپرسید و او توجه شما را به توصیه جورج اورول، نویسنده و روزنامهنگار انگلیسی، جلب خواهد کرد: از استعارهها بهندرت استفاده کنید و اگر استفاده کردید آنها را ترکیب نکنید.
ژاکوب آرون، نویسنده علمی، تعبیر درستی ارائه داده است. او میگوید: استفاده از قیاس در تهیه مطالب علمی مانند یک ماشین لیفتراک است که وقتی درست از آن استفاده میشود میتوان بارهای سنگین را بلند کرد. اما اگر شما ندانید چه میکنید آن را به دیواری از استعارههای سخت خواهید کوبید و آسیب عمدهای وارد خواهید کرد.
۵- آیا برای خوانندگان خود سخنرانی میکنید؟
هیچ کس دوست ندارد موقع صحبتکردن احمق فرض شود، حتی دانش آموزانی که در یک سالن سخنرانی شرکت دارند. وقتی مشغول نوشتن هستید فرض کنید که دانش خوانندگان مطلب شما بیشتر از سطح دبیرستان نیست اما همیشه به هوش آنها احترام بگذارید. هیچ چیز ناخوشایندتر از این نیست که دستکم شمرده شوند.
۶- آیا حقایق را بررسی کردید؟
مهم نیست که مطلب شما چقدر خوب تهیه شده باشد. اشکالاتی که درباره برخی حقایق ممکن است وجود داشته باشد، میتواند مطلب شما را نابود کند. دوباره و چندباره حقایق را چک کنید؛ فقط به ویکیپدیا متکی نباشید. به اعداد و ارقام فقط بهصرف اینکه از زبان یک دانشمند محترم مطرح شده است، اعتماد نکنید.
۷- همه جزییات لازم نیست
در فرایند نوشتن مطلب، وقت زیادی را برای انجام تحقیقات صرف میکنید و چیزهای زیادی را درباره علم مربوط به آن یاد میگیرید. اما سعی نکنید همه را در نوشتههای خود بگنجانید زیرا بخشهای جالب را فدای جزییات میکنید.
روی بخش جالب موضوع در یک مطلب ۸۰۰کلمهای متمرکز شوید و آن را برای خواننده تشریح کنید.
۸- آیا نظر دوست خود را شنیدهاید؟
ممکن است مادر شما بهترین منتقد شما نباشد. بنابراین قبل از اینکه مطلب خود را برای یک مسابقه یا سردبیر روزنامه بفرستید از یک دوست یا همکار بخواهید آن را بخواند. ساعتها کار روی یک مطلب میتواند اشتباهات آشکار را از چشم نویسنده دور نگه دارد. یک جفت چشم تازه میتواند این اشتباهات را پیدا کند.
پس در یک جمعبندی:
– حقایق را چک کنید.
– نوشته خود را ویرایش کنید.
– از یک دوست بخواهید نسخه پیشنویس شما را بخواند.
اما:
– اغراق نکنید.
– از استعارهها بیش از حد استفاده نکنید و آنها را با هم ترکیب نکنید.
– خواننده را دست کم نگیرید.
منبع: گاردین
عالی بود